21. WDW
„Stare Żbiki”
Głębiej, nie byle jak, nie po łebkach,
byle liznąć, byle zbyć, ale rzetelnie,
uczciwie, dokładnie.
Nie jesteś zalogowany.
   
załóż konto
Zostań Żbikiem

Materiały do próby harcerskiej i wędrowniczej

Historia harcerstwa i skautingu

Początki - skauting (1900+)

Korzenie skautingu sięgają roku 1900, gdy podczas stoczonej w południowej Afryce wojnie burskiej w mieście Mafeking oblegany był gen. Robert Baden-Powell. Oblężenie trwało ponad siedem miesięcy, obleganym brakowało amunicji, żywności, ale przede wszystkim żołnierzy. Wtedy to Baden-Powell postanowił, że aby odciążyć swoje wojsko część obowiązków (m.in. służbę kurierską i wartowniczą) przekaże młodym (12-14 lat) chłopcom. Efekty były zaskakujące - w wyniku powierzenia odpowiedzialności i obdarzenia zaufaniem chłopcy swoje zadania spełniali z zaangażowaniem i pomysłowością, często skuteczniej niż dotychczas regularne wojsko. Gdy zatem po powrocie do kraju B.-P. dowiedział się, że jego książką ("Aids to scouting") interesuje się organizacja młodzieżowa, zdecydował się dostosować jej treść do poziomu wiekowego chłopców 12-14 lat. Zorganizował w tym celu w 1907 r. eksperymentalny obóz na wyspie Brownsea. Tam powstały podstawowe zasady skautingu, które zostały ujęte w podręczniku "Scouting for Boys" (wyd. 1908). Książka ta zyskała olbrzymią popularność, w wyniku której w 1910 B.-P. porzucił służbę wojskową i zajął się skautingiem.

Oczywiście pomysły metody skautowej nie były czymś absolutnie nowym - B.P. przyznaje się do czerpania obficie z różnych kultur, doświadczeń wojskowych, praktyki pedagogicznej i wielu innych źródeł. Jednakże ujęte w jedną całość dały coś, co było na tyle nowatorskie, a przede wszystkim skuteczne, że jedna, niezbyt gruba książeczka stała się początkiem olbrzymiego, wielonarodowego ruchu.

Skauting szybko zyskuje formalne struktury - męski WOSM (World Organization of the Scout Movement) w 1920 oraz żeński WAGGGS (World Association of Girl Guides and Girl Scouts). Członkiem - założycielem obydwu organizacji był ZHP.

Początki - harcerstwo (1909 - 1918)

Twórcą harcerstwa w Polsce jest Andrzej Małkowski. Wśród wielu, którym wpadł do głowy przeszczepienia skautingu na nasz grunt, Małkowski był pierwszym, który zapoznał się ruchem skautowym tak dogłębnie (był m.in. autorem pierwszego tłumaczenia na polski podręcznika Baden-Powella, lata 1910-1911). O jego roli zadecydował również jego udział w trzech wpływowych organizacjach młodzieży - "Sokole" (towarzystwo krzewienia kultury fizycznej), "Zarzewiu" (przygotowującym młodzież do zbrojnej walki o niepodległość) i "Eleusis" (propagującej zasady abstynencji od alkoholu, tytoniu, kart oraz kobiet); warto przy tym zauważyć, że gdy Małkowski uczynił z tych organizacji bazę, z których wyrosło późniejsze harcerstwo, to i ideały tych organizacji odbiły się na kształcie harcerstwa. W końcu decydujący wpływ na rolę Małkowskiego miało jego zaangażowanie w skauting, oddanie się idei skautowej. Będąc organizatorem harcerstwa był jednocześnie wzorowym harcerzem, a swoją działalnością dał dowód jednej z podstawowych zasad skautingu - jeden zdecydowany i zaangażowany człowiek może zdziałać bardzo wiele.

Okres przedwojenny to kształtowanie się podczasowych zasad wyróżniajacych harcerstwo wśród rodziny skautowej. Powstaje Krzyż Harcerski (1912), Hymn Harcerski (1911), a także terminologia - harcerz, harcerstwo, zastęp, drużyna, etc. (1912). Podczas I Wojny Światowej drużyny harcerskie pełniły role łączników, zwiadowców, sanitariuszy, a także żołnierzy (Harcerski Pluton Zwiadu pod dowództwem Stefana "Grota" Roweckiego). Ich wkład nie był jednak szczególnie pamiętny - harcerstwo było niezorganizowane, było tak naprawdę wieloma oddzielnymi ruchami, opartymi na tej samej książce, lecz często bardzo różnie ją interpretującymi. Zaczęło się w trakcie wojny jednoczyć oraz usamodzielniać się - w 1916 spora część organizacji harcerskich zaboru rosyjskiego łączy się w ZHP, które w 1918 stanie się trzonem ogólnopolskiego związku harcerskiego.

Okres międzywojenny (1918 - 1939)

W okresie międzywojennym ZHP starało się określić swoją tożsamość, wzbogacało się też o nowe pomysły metodyczne (m.in. w 1931 Aleksander Kamiński modyfikuje metodykę zuchową do obecnej postaci, Koło Instruktorów im. Mieczysława Bema stara się dotrzeć do środowisk robotniczych). Harcerstwo owych czasów nie było wolne od wpływów i walk politycznych (pierwszym przewodniczącym był gen. Józef Haller). Jednakże rozwija się dzięki zaangażowaniu instruktorów, którzy znajdują tu miejsce do wypróbowywania pomysłów metodycznych, z których najlepsze są przekazywane dalej w powstających wówczas szkołach instruktorskich. W latach 1938 i 1939 nad Polską zawisła groźba wojny, do której harcerstwo przygotowuje się organizując Pogotowia Wojenne Harcerzy (kursy przeciwpożarowe, służba sanitarna, łączność, obrona cywilna, strzelanie) i Harcerek (p-poż, obrona cywilna, służba sanitarna i społeczna).

II Wojna Światowa (1939 - 1945)

Po wybuchu wojny harcerze biorą udział w obronie kraju, a następnie podjęta zostaje decyzja o kontynuowaniu działalności w podziemiu pod kryptonimem "Szarych Szeregów". Działa też Pogotowie Harcerek pod nazwą "Związek Koniczyn". Szare Szeregi starają się, pomimo okupacji, kontynuować działalność harcerską, a więc wspomagają naukę, pełnią służbę, starają się krzewić idee harcerskie. Szare Szeregi działają z myślą o trzech okresach - "dziś", czyli okres okupacji, w którym działalność skupia się na dywersji i propagandzie, sabotażu, a także niekiedy akcjach zbrojnych; "jutro", czyli okres walki zbrojnej z okupantem, do której przygotowywano się szkoląc pełnoletnich do walki, młodszych zaś do służby łącznościowej, sanitarnej i rekonesansu; oraz "pojutrze", czyli okres odbudowy niepodległej Polski, w którym potrzebni będą zdolni, zaradni i wykształceni młodzi ludzie. Najbardziej znane są oczywiście akcje zbrojne Szarych Szeregów, m.in. "Akcja pod Arsenałem" - uwolnienie więźniów przewożonych przez gestapo, w tym hm. Janka "Rudego" Bytnara; uśmiercenie szefa warszawskiego SS i policji Franka Kutschery oraz akcja pod Celestynowem - odbicie transportu więźniów wysłanych do Oświęcimia. Polecam książkę Kamińskiego "Kamienie na szaniec", która została wydana jeszcze w trakcie okupacji, opisuje zaś losy bohaterów Szarych Szeregów.

W trakcie Powstania Warszawskiego każda z grup wiekowych zaangażowana była inaczej. Zawiszacy (11-15 lat) tworzyli Pocztę Polową, przenosząc wiadomości pomiędzy różnymi częściami walczącej Warszawy - także informacje wojenne, ale przede wszystkim zwykłe listy, informujące najbliższych o tym że nadawca wciąż żyje i pytające o losy odbiorcy. Bojowe Szkoły (16-18) organizowały służbę sanitarną i pomoc społeczną - organizowały zdobywanie żywności i wody dla coraz częściej pozbawionych domów mieszkańców stolicy, zasilały także niekiedy oddziały Grup Szturmowych (18+). Grupy Szturmowe brały udział w bezpośredniej walce. Tu także zaangażowanie i wychowanie do radzenia sobie przynosiły dobre efekty - bataliony "Zośka" i "Parasol" stały się legendą Powstania, zaś kompania "Rudy" z batalionu "Zośka" zyskała miano najlepszej kompanii AK (jako jedyna zdołała się przebić górą przez niemieckie pozycje z upadającej Starówki na Śródmieście).

Wiem, że patos zawsze w takich opracowaniach źle wygląda. Pomyślcie jednak chwilę o tych ludziach, częstokroć młodszych od nas, którzy walczyli i ginęli za Ojczyznę. Straty w batalionach "Zośka" i "Parasol" wynosiły ok. 80%. Pomyślcie - ci ludzie walczyli na tych ulicach, które my znamy, ze znacznie przeważającymi siłami, bronili się w Warszawie przez 63 dni. Obyśmy nigdy nie musieli dawać takich dowodów odwagi i patriotyzmu.

Po wojnie - czasy socjalizmu (1945 - 1980)

Upragniona niepodległość okazała się być mniej świetlana, niż by się marzyło. Szare Szeregi rozwiązały się w 1945 roku, następują zaś próby reaktywowania ZHP, trafiające na sprzeciw władz. Mimo to harcerstwo włącza się w próby odbudowy kraju (HSP - harcerska służba Polsce). W 1948 r. narada komendantów chorągwi "zrywa z pozostałościami wychowania skautowego i harcerskiego, które są odbiciem ustroju kapitalistycznego" (co owocuje m.in. wyrzuceniem z WOSM i WAGGGS) zaś w 1950 ZHP zostaje rozwiązane i wcielone do Związku Młodzieży Polskiej. Taka sytuacja trwa przez okres stalinizmu. Po "odwilży", w 1956, zaczynają się ruchy reformatorskie w ZHP, wracają instruktorzy szaroszeregowi (m.in. Aleksander Kamiński, Stanisław "Orsza" Broniewski, Stefan Mirowski), ZHP rozpoczyna aktywną działalność. Jednakże ta chwila niezależności zostaje szybko ukrócona, pod naciskiem władz wpływy szaroszeregowców i reformatorów zostaje ograniczona, większość z nich odchodzi w 1958. Tworzy się podporządkowana ideologicznie socjalizmowi organizacja, wypaczająca mocno ideę harcerską. Jednocześnie zostaje w niej wielu wartościowych instruktorów, którzy kontynuują swoją pracę. Powstają np. drużyny Nieprzetartego Szlaku (skupiające dzieci niepełnosprawne), przeprowadzane są akcje wspierające np. edukację w Bieszczadach, ochronę przeciwpożarową, etc. Nie udaje się uniknąć idiotyzmów, udaje się jednak niekiedy zrealizować wartościowe pomysły. Związek jako całość jednak gubi ideę harcerską, z olbrzymim hukiem obchodzone jest przyjmowanie milionowego, dwumilionowego i trzymilionowego członka (jeśli zrobi się drobną choćby statystykę, to widać, że dobrowolność harcerstwa musiała gdzieś po drodze zostać zagubiona). Kolejne lata przynoszą kolejne idiotyzmy, w szególności powstała w 1973 Harcerska Służba Polsce Socjalistycznej - nowa forma pracy dla drużyn starszych. Sprowadzała się ona do werbalnej indoktrynacji i koncepcji "klasodrużyn" - cała klasa była uznawana jednocześnie za drużynę harcerską, zazwyczaj drużynowym był wychowawca.

Reformy(1980-1990)

W 1980 powstają Kręgi Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, dążące do reformy ZHP w duchu Prawa i Przyrzeczenia sprzed wojny, uniezależnienia od obowiązującej ideologii i powrotu do metody harcerskiej. Samo jego powstanie jest dowodem na to, że gdzieś w ZHP, bynajmniej nie blisko władzy, przetrwało wielu instruktorów pielęgnujących (i zapewne również stosujących) prawdziwą metodę harcerską. Ogranizację KIHAM-u wspierali też instruktorzy, którzy odeszli ze związku w 1958. KIHAM został na pewien czas zalegalizowany, jednakże udało mu się osiągnąć jedynie kosmetyczne zmiany. W 1982, po stanie wojennym, zostaje rozwiązany pod presją władz.

Okazją do konsolidacji tego środowiska staje się pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w 1983 - zostaje założony Ruch Harcerski Rzeczypospolitej, działający tajnie i pielęgnujący przedwojenne tradycje harcerskie. W 1988 Ruch się dzieli. Większość występuje z ZHP i w 1989 tworzy zrzeszający wiele niezależnych organizacji Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej. Część ponawia próby reformy ZHP od wewnątrz. Odnoszą stopniowe sukcesy, zewnętrzną tego oznaką jest zmiana numeracji zlotów tak, by uwzględniały również te przedwojenne (1989 rok). Dzielą się też autorytety harcerskie. "Orsza" jest członkiem-założycielem ZHR, walczy jednak wciąż o ponowne połączenie harcerstwa. Stefan Mirowski zostaje przewodniczącym reformującego się ZHP (1990 - 1996) i ma wielki wkład w następujące w nim zmiany.

Współczesność (1990 - 2000)

ZHP ustanawia dwie roty Przyrzeczenia miast jednej mówiącej o służbie socjalistycznej Polsce (1990). Następują systematyczne zmiany, odnawiana jest metodyka harcerska, powstają programy starające się dopasować ją do nowej rzeczywistości. Jednocześnie trwają zabiegi o ponowne zjednoczenie harcerstwa oraz ponowne przyjęcie do WOSM i WAGGGS. Kończy się to dostosowaniem ZHP do wymogów organizacji międzynarodowych (m.in. zostaje tylko jedna rota Przyrzeczenia) (tak, w ZHP oficjalnie obowiązuje tylko jedna rota) i wstąpieniem w 1995. ZHR odrzuca propozycje zjednoczenia, pozostaje poza organizacjami międzynarodowymi, klerykalizuje się (w 1995 do wymagań na stopnie wprowadzony udział w praktykach religijnych). Przeciw skasowaniu drugiej roty przyrzeczenia prostestują niektóre środowiska harcerskie, m.in. hufiec Warszawa-Śródmieście występuje z ZHP i zakłada Stowarzyszenie Harcerskie. W 1996 umiera przewodniczący ZHP Stefan Mirowski. Pod koniec 2000 r. - były komendant Szarych Szeregów - "Orsza".

Onufry

Współczesność II (2000 - 2010)

W 2000 odbywa się Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego Gniezno 2000. Rok 2003 przynosi zmiany w systemie grup wiekowych, nowy układ: zuchy (I-III Sz.P.), harcerze młodsi (IV-VI Sz.P.) i starsi (gimnazjum) i wędrownicy (liceum) odpowiada nowemu porządkowi szkół reformy edukacji. W 2005 przyjęty zostaje nowy regulamin mundurowy. 24 II 2007 rozwiązał sie Ruch Całym Życiem, tego samego dnia powstaje Oglnopolski Ruch Programowo-Metodyczny "Krąg Płaskiego Węzła". 1 sierpnia 2007, w setną rocznicę powstania skautingu harcerze polscy i skauci z całego świata odnawiają przyżeczenie harcerskie (skautowe). Jubileuszowe Jamboree w Hylands Park w Wielkiej Brytanii zgromadziło 45 tysięcy uczestników z 140 krajów, w tym ponad 1000 z Polski.

Paweł Kaczorowski
do góry

Patron hufca

Cyprian K. Godebski, urodzony w 1765 roku w rodzinie burżuazyjnej, uzyskał w młodości gruntowne wykształcenie. Miał gorące serce, więc wraz z faktem stopniowej utraty niepodległości młody patriota związał się z ruchem legionowym. Tworzył w tym okresie wiersze patriotyczne, z akcentami społecznymi - najbardziej cenione. Jako przykłady tego nurtu wymieniłbym: powieść "Grenadier - filozof", wiersz "Do legionów polskich", wspomnienia "Pamiętnik oblężenia...". Inne, obiektywnie ciekawsze utwory to bajki, wierszyki niepatriotyczne, robił też przekłady. Sprawował funkcję redaktora pisma pt. "Dekada Legionowa". Swoje słowa popierał czynami organizując wojsko i walcząc jako legionista u boku Napoleona, święcie wierząc, że wraz z innymi rodakami uda mu się wyzwolić Polskę z łap zaborców, mordując, paląc i równając z ziemią wszystko i wszystkich co ośmieli się przeciwstawić zakusom krwiożerczego Bonapartego.

W tym duchu zakończył swój żywot kiedy to pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego wojsko polskie podjęło walkę z austriakami, którzy zapragnęli dać wycisk (?!) francuzom. W bitwie pod Raszynem, w czasie kontrataku polskiego na grobli falenickiej, w czasie zaciętego boju poległ ukochany patron naszego hufca, lecz niestety nie ocalił tym Warszawy - dostała się ona w ręce obrzydliwych austriaków po wycofaniu wojsk za Wisłę przez księcia Józefa Poniatowskiego.

Jarek
do góry

Patron drużyny

Ignacy Prądzyński urodził się 20 lipca 1792 r. w Sannikach na Wielkopolsce jako średniozamożny szlachcic. Dzieciństwo spędził w domu, gdzie pobierał naukę uzupełnianą następnie w Dreźnie. W wieku 14 lat wstąpił do wojska i to pochłonęło właściewie resztę jego życia. Naukę wojskowości podjął w Warszawskiej Szkole Aplikacyjnej Artylerii i uzupełniał jeszcze przez długie lata doświadczeń. Jego kariera wojskowa zaczęła się od stopnia szeregowca, a zakończyła na stopniu generała, zaczęła się od pułku piechoty wielkopolskiej, walczącym pod Gdańskiem, poprzez wojnę polsko-austriacką, kampanię 1812 roku - walkę u boku Poniatowskiego, służbę w polskiej armii Królestwa Kongresowego aż do powstania listopadowego, w którym to odegrał dość ważną rolę, a po którym w 1834 r. został zwolniony z wojska. Był doskonałym strategiem, niestety jego słaby charakter nie dał mu siły przebicia przy proponowaniu swoich planów głównodowodzącym, przez co wiele z nich nie zostało nigdy zrealizowanych. Prądzyński był związany z Towarzystwem Prawdziwych Polaków, Towarzystwem Patriotycznym oraz Wolnomularstwem Narodowym. Jego najwybitniejszym dziełem inżynieryjnym było zaplanowanie oraz kierowanie budową Kanału Augustowskiego. Koniec życia spędził w Krakowie, z którego wyjeżdża na wyspę Helgoland, gdzie 4 sierpnia 1850 roku umiera w cierpieniu. Pochowany na obczyźnie całe życie walczył dla Polski, o czym pozostawił trzy swoje książki: "Pamiętnik historyczny i wojskowy o wojnie polsko-rosyjskiej w roku 1831", "Pamiętniki" oraz "Czterej ostatni wodzowie polscy przed sądem historii".

do góry

Przyrzeczenie Harcerskie

Do wyboru przez składającego Przyrzecznie:

Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu

Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę dobru najwyższemu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym Prawu Harcerskiemu

do góry

Prawo Harcerskie

  1. Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego
  2. Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy
  3. Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim
  4. Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza
  5. Harcerz postępuje po rycersku
  6. Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać
  7. Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom i wszystkim swoim przełożonym
  8. Harcerz jest zawsze pogodny
  9. Harcerz jest oszczędny i ofiarny
  10. Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach; nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych.
do góry

Komentarz do Przyrzeczenia - hm. Stefan Mirowski

MAM SZCZERĄ WOLĘ, to znaczy dobrowolnie, bez niczyjego nakazu, bez żadnego przymusu, CAŁYM ŻYCIEM, ze wszystkich sił mego ducha, z całego serca, wykorzystując wszystkie dane mi możliwości PEŁNIĆ SŁUŻBĘ BOGU, który stanowi uosobienie najwyższych ideałów, takich jak miłość, prawda, dobro, sprawiedliwość, wolność, piękno, przyjaźń i braterstwo, wiara, nadzieja. Ideały te łączą wszystkich ludzi dobrej woli, niezależnie od pochodzenia, narodowości, wyznania, wywodzą się z norm moralnych opartych na uniwersalnych, etycznych i kulturowych tradycjach chrześcijaństwa. Wyznawany przeze mnie system wartości kształtuję samodzielnie podążając w kierunku wskazanym przez Prawo Harcerskie. Pragnę służyć POLSCE, ojczyźnie moich przodków, o której honor, niepodległy byt, tradycje i kulturę walczyli czynem i słowem, którą otrzymałem w spadku jako bezcenną wartość mego pokolenia, którą z całym jej bogactwem duchowym i materialnym mam przekazać moim następcom. Stale poszerzam świat mych myśli i uczuć, wierny zasadzie, że więcej wiedzieć, to głębiej pokochać. Szanuję prawa innych państw i narodów.
ChcęNIEŚĆ CHĘTNĄ POMOC BLIŹNIM nie tylko wtedy, gdy o pomoc proszą, ale zawsze wtedy, gdy czujnym okiem dostrzegę, że na drodze mego życia stanął ktoś, kto potrzebuje pomocy, opieki, wsparcia,pocieszenia.
Mam być POSŁUSZNYM PRAWU HARCERSKIEMU, chcę, by Ono było zawsze wskazówką mego postępowania, by ono decydowało zawsze o zgodności moich myśli, słów i uczynków.
Moje Przyrzeczenie nie jest przysięgą ani ślubowaniem. Przestrzeganie Prawo Harcerskiego jest sprawą mego honoru i źródłem radości, "wędrówką ku szczęściu". Za wypełnienie Przyrzeczenia odpowiadam przed własnym sumieniem.
do góry

Komentarz do Prawa - hm. Stefan Mirowski

HARCERZ SUMIENNIE SPEŁNIA SWOJE OBOWIĄZKI WYNIKAJĄCE Z PRZYRZECZENIA HARCERSKIEGO, wrażliwym okiem spogląda na otaczający go świat, na potrzeby ludzi, na potrzeby środowiska, w którym żyje. Jest dobrym uczniem i pracuje rzetelnie. Jest gotów zawsze pełnić służbę innym, dawać z siebie wszystko, co dobre, nie żądając w zamian nic, za jedyną nagrodę uważa radość płynącą z dobrze spełnionych obowiązków. Obcy mu jest egoizm, postawa konsumpcyjna, wyznaje prymat wartości duchowych nad materialnymi.

NA SŁOWIE HARCERZA POLEGAJ JAK NA ZAWISZY - to nakaz prawdomówności, wierności, zgodności słów i czynów z nakazami własnego sumienia, swym słowem i czynem harcerz zasługuje na zaufanie, dotrzymuje słowa, przywraca wiarę w solidność, rzetelność, spolegliwość, mówi, co myśli, robi, co mówi. Postawą i zachowaniem daje świadectwo o wartościach, jakie wnosi harcerstwo w życie młodzieży i całego społeczeństwa. Harcerz jest punktualny.

HARCERZ JEST POŻYTECZNY, jego czyny zawsze służą społeczności, w której żyje. Naukę traktuje jako podstawę przyszłej służby Ojczyźnie i ludzkości. Praca zawodowa jest nie tylko źródłem jego utrzymania, ale przede wszystkim formą realizacji służby społecznej. HARCERZ NIESIE POMOC BLIŹNIM chętnie i ofiarnie, nie czeka aż go ktoś o pomoc i opiekę poprosi, lecz sam szuka okazji, by być pomocnym każdemu człowiekowi i każdej społeczności, którą spotyka na swej drodze.

HARCERZ W KAŻDYM WIDZI BLIŹNIEGO, każdemu służy pracą, pomocą, ujmuje się za każdym pokrzywdzonym, obca mu jest znieczulica i oziębłość w stosunkach miedzy ludźmi. Przezwycięża urazy i waśnie między ludźmi i między narodami, swą postawą daje wyraz uznania naturalnych praw człowieka. Sprzeciwia się przejawom nienawiści, nie poniża nikogo. Harcerz ZA BRATA UWAŻA KAŻDEGO INNEGO HARCERZA, każdego skauta na całym świecie, każdego wiernego tym samym ideałom. Takie widzenie świata i ludzi prowadzi do poszanowania cudzych przekonań, do demokracji i tolerancji.

HARCERZ POSTĘPUJE PO RYCERSKU, traktuje życie jak wielką grę, w której ważna jest nie tylko wygrana, ale ważne jest przede wszystkim to, jak się gra. Harcerstwo to czysta gra. Harcerz mimo negatywnych doświadczeń wierzy, że inni też grają czysto. Czysta, uczciwa, rycerska gra obowiązuje przede wszystkim wobec przeciwników. Harcerz wyciąga rękę do zgody. Harcerz jest dzielny, walczy z chamstwem, nietolerancją, przejawami brutalności. Jest uprzejmy i kulturalny, potrafi się odpowiednio zachować w każdej sytuacji. Harcerz dba o swój wygląd.

HARCERZ MIŁUJE PRZYRODĘ, nie niszczy jej, przeciwdziała jej dewastacji ISTARA SIĘ JĄ POZNAĆ, uczy się czytać "świętą księgę przyrody", odczuwa silną więź z całą przyrodą. Ma świadomość, że jest jej cząstką, zgłębia jej tajemnice, w niej szuka i odnajduje równowagę ducha. Przeciwdziała zagrożeniom środowiska, których źródłem jest nie tylko cywilizacja przemysłowa, ale także bezmyślność, lenistwo, brak wyobraźni, nieświadomość skutków naszych działań i zaniedbań. Dba o bogactwa naturalne, o piękno krajobrazu.

HARCERZ JEST KARNY, karnością opartą na rozumnym posłuszeństwie, wynikającą z dobrowolnego wyboru drogi i celu, wyboru dającego poczucie wolności. Harcerz jest POSŁUSZNY RODZICOM, wierny rodzinnej tradycji, która współtworzy tradycję Ojczyzny. Jest posłuszny WSZYSTKIM SWOIM PRZEŁOŻONYM, którzy prowadzą go do wspólnie realizowanego celu - przez służbę Bogu, Polsce i bliźnim. Karność staje się źródłem poszukiwania i uznawania autorytetów w życiu społecznym.

HARCERZ JEST ZAWSZE POGODNY, idzie między ludzi z otwarym spojrzeniem płynącym z pogody ducha. Harcerz panuje nad swoimi emocjami i nerwami. Jest optymistą, ma poczucie humoru. Pomaga innym przezwyciężyć apatię, smutek, zniechęcenie, obojętność. Cieszy się radością innych.

HARCERZ JEST OSZCZĘDNY, nie skąpy, ale gospodarny, nie marnuje czasu, nie marnuje życia, pracuje skutecznie. Harcerz jest OFIARNY w niesieniu pomocy innym, hojny w uczynności. Przywiązuje szczególne znaczenie do bezinteresownej działalności społecznej. Przezwycięża marnotrawstwo materiałów i darów przyrody, pieniędzy i pracy.

HARCERZ JEST CZYSTY W MYŚLI,MOWIE I UCZYNKACH, najpierw myśli, potem mówi, dba o czystość i piękno języka. Sprawy płci traktuje poważnie i odpowiedzialnie. Harcerz dba o zdrowie, NIE PALI TYTONIU I NIE PIJE NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH, nie ulega żadnym nałogom, nie próbuje używania narkotyków, pomaga innym w zwalczaniu nałogów. Abstynencję traktuje jako ważny element troski o zdrowie, o hart ducha, o opanowanie słabości własnego charakteru.

do góry

Musztra

Ogólną zasadą musztry jest wykonywanie poleceń, posłuszeństwo. W to wchodzi również zdrowy rozsądek, jeżeli wydawany rozkaz jest ewidentnie błędny, to należy go nie wykonywać, bądź wykonać to, co rozkazujący miał na myśli. Rozkazujący zaś powinien pamiętać o swojej odpowiedzialności za i wobec podwładnych, oraz o tym, że błędy niszczą autorytet. Zalecam więc obu stronom względnie staranne zapoznanie się z tym krótkim skryptem. To tyle tytułem wstępu.

W musztrze wyróżniamy dwie podstawowe pozycje: tzw. "Baczność" i "Spocznij", za komendami, na które się je przyjmuje (pozycja "Baczność" formalnie nazywa się pozycją zasadniczą, zaś "Spocznij" - swobodną)

Pozycja

Zasadnicza

Swobodna

Komenda

Baczność

Spocznij

Wygląd

Pięty złączone, stopy lekko rozwarte (mniej więcej na szerokość własnej stopy). Brzuch lekko wciągnięty, klatka piersiowa lekko wysunięta przez swobodne cofnięcie ramion. Ręce opuszczone swobodnie wzdłuż tułowia, dotykają uda nasadą dłoni oraz złączonymi i wyprostowanymi palcami. Głowa lekko podniesiona, wzrok skierowany na wprost, usta zamknięte (za "Zasady Musztry ZHP")

Lekki rozkrok (+/- 30cm.). Stopy równolegle, postawa wyprostowana. Ręce skrzyżowane za plecami, prawa ręka trzyma lewą za nadgarstek.

Co można

W postawie zasadniczej nie powinno wykonywać się żadnych nieprzykazanych ruchów.

Można poprawiać mundur, zmieniać ułożenie nóg, wykonywać małe ruchy. Nie wolno rozmawiać, należy generalnie stać w miejscu.

Marsz

Marsz z pozycji "Baczność" oznacza krok równy (zaczynamy lewą nogą, pierwsze trzy kroki - o ile to możliwe - na wprost). Wolno wykonać jeden krok w tył/bok.

Marsz z pozycji "Spocznij" oznacza krok dowolny.

Kiedy przyjmujemy

Po komendzie Baczność

Na zapowiedź dowolnej komendy

W czasie oddawania honorów, przy meldowaniu i oficjalnym przedstawianiu się

Podczas podawania komend w miejscu

Gdy meldowana jest grupa, do której przynależysz

Po komendzie Spocznij

Po odliczeniu

Po powrocie do stojącego na "Spocznij" szyku po meldowaniu/wystąpieniu/etc.

Pamiętajcie utrzymywać pozycję np. po komendzie "Zbiórka" czy "Zwrot".

 

do góry

Spis Komend

Komenda

Możliwe zapowiedzi

Jak wykonać

Baczność

Żadna

Przyjąć pozycję zasadniczą, czyli stanąć na "Baczność". Jeżeli stoimy w rozproszeniu, to "frontujemy", czyli obracamy się twarzą do wydającego komendę.

Marsz

Kierunek (np. do lasu)

Za osobą (np. za mną)

Lub żadna

Rozpocząć marsz w podanym kierunku bądź za podaną osobą, typ kroku zależnie od dotychczas przyjmowanej pozycji.

Meldować

Grupami (np. patrolami, zastępami)

Trzeba podać grupy

Szefowie grup (zastępowi, patrolowi, etc.) musztrują swoje grupy, odlicazają je i tworzą raport przed prowadzącym. Prowadzący powinien znajdować się przed środkiem raportu.

Odlicz

Kolejno

Do liczby (np. do dwóch)

Jedno z dwojga

Stojący pierwszy od prawej mówi raz, następny dwa, itd. Przy mówieniu liczby przechodzi się do pozycji "Spocznij". W dwuszeregu mówi tylko pierwsza osoba, do "Spocznij" przechodzą obie. W wypadku gdy w dwuszeregu ostatnia osoba nie ma pary po wymienieniu liczby dodaje "niepełne". Przy odliczaniu do n podaje się liczby modulo n

Przygotować raport

Dowódcy grup (np. zastępowi, wachtowi, szefowie patroli)

Szefowie grup musztrują swoje grupy, odliczają je i oczekują na dalsze polecenia (prawdopodobnie "do raportu wystąp")

Rozejść się

Zwrot (np. w tył)

Kierunek (np. do lasu)

W miejscu

Dowolna ilość (0 do 3) z wymienionych

Oznacza zwolnienie spod bezpośredniej komendy. W wypadku podania zwrotu należy wykonać zwrot przed rozejściem się. W wypadku podania kierunku należy się rozejść w odpowiednim kierunku. W miejscu oznacza, że można odejść od razu, a nie po wykonaniu obowiązkowych trzech kroków w przód (po zwrocie). Ze "Spocznij" zapowiedź "w miejscu" jest niepotrzebna

Spocznij

Żadna

Przyjąć postawę "Spocznij".

Stój

Czoło

Lub żadna

Zaprzestać marszu. Na zapowiedź czoło staje tylko czoło, a następni stają, gdy dojdą za czoło, by uformować szyk marszowy. Bez zapowiedzi - marszu zaprzestają wszyscy

Wróć

Żadna

Cofa ostatnią wydaną komendę. Należy zaprzestać wykonywania czynności bądź przywrócić stan pierwotny (np. starą pozycję, etc.)

Wstąp

Żadna

Powrócić do szyku (wydawane tylko po "Wystąp" bądź "Meldować")

Wystąp

Do osoby/miejsca (np. do mnie, do linii zbiórek)

Lub żadna

Wystąpić z szyku i uformować mniejszy szyk (jeżeli występuje grupa) bądź po prostu stanąć (jeśli jedna osoba) we wskazanym miejscu, bądź w rozsądnej odległości (zwyczajowo 3 kroki) od wskazanej osoby, frontem do niej, osoba powinna się znaleźć przed środkiem szyku. Na komendę bez zapowiedzi wystąpić z szeregu (zwyczajowo 3 kroki, ale zależy od terenu, fajnie by było, gdyby wszyscy występujący wystąpili o tyle samo)

Zbiórka

Szyk (np. w dwuszeregu)

Grupami (np. zastępami)

Frontem do osoby (np. do mnie)

W miejscu (np. pod ścianą świetlicy)

Trzeba podać szyk, można grupy, należy osobę bądź miejsce (gdy poda się oba, to miejsce wyznacza początek szyku, a osoba - kierunek)

Ustawić się w zadanym szyku w zadanym miejscu (frontem do oznacza te zwyczajowe 3 kroki przed osobą, osoba najbardziej po prawej (szyku, nie osoby) stoi przed osobą, reszta w lewo. W wypadku nie podania grup ustawiamy się w następującej kolejności:

Pierwsze stoją osoby w mundurach (kolejność liczona od prawej)

W każdej grupie (mundurowi i nie) pierwsi stoją mężczyźni

W obrębie tych czterech grup - według wzrostu (wyżsi pierwsi)

Jeżeli były podane grupy, to ustawiamy się grupami, kolejność grup dowolna, bądź zgodnie ze wcześniejszymi ustaleniami, kolejność wewnątrz grupy zgodnie ze wcześniejszymi ustaleniami, dowolna, bądź jak kolejność w szyku. Dowódca każdej grupy powinien stać z jej prawej strony.

Zwrot

Kierunek zwrotu (w lewo, prawo bądź tył)

Trzeba podać

Wykonać prawidłowy zwrot w zadanym kierunku, tj. najpierw odwrócić się na przyobrotej pięcie i odobrotowych palcach (np. przy zwrocie w lewo na lewej pięcie i palcach prawej stopy), potem dostawić odobrotową nogę. Zwrot w tył wykonać przez lewe ramię.

Jeżeli komenda adresowana jest do innej grupy niż poprzednia, należy to zaznaczyć przed komendą i zapowiedzią wymieniając nazwę grupy. Jeżeli uprzednio ta grupa odbierała komendy od kogoś innego dodajemy "na moją komendę". Komendę przekazujemy nad grupą na "spocznij".

do góry

Typowy Apel

P.A.- Prowadzący Apel
K. - Komendant obozu/biwaku
Z. - Zastępowy
R. - Raport, czyli zastępowi jako grupa

P.A. Całość na moją komendę Baczność.

P.A. W szeregu zastępami frontem do mnie Zbiórka. Spocznij.

P.A. Zastępowi przygotować raport.

Z. Zastęp na moją komendę Baczność. Spocznij. Kolejno Odlicz.

P.A. Raport Czuwaj.

R. Czuwaj.

Z. 1 Czuwaj.

P.A. Czuwaj

Z. 1 Druhu oboźny/prowadzący apel, zastępowy Józek Kowalski melduje zastęp "Rysie" na apelu porannym. Stan 5, dwóch obecnych, dwóch nieobecnych usprawiedliwionych, jeden nieobecny nieusprawiedliwiony.

P.A. Dziękuję. Czuwaj.

Z1 i Z2 Czuwaj.

...

P.A. Raport Czuwaj.

R. Czuwaj.

P.A. Raport Wstąp.

P.A. Całość na moją komendę baczność. Druhu komendancie, prowadzący apel/oboźny Józek Nowak melduje obóz na apelu porannym. Stan x plus jeden plus jeden.

K. Dziękuję, Czuwaj.

P.A. Czuwaj

P.A. Baczność

K. Pcim Dolny, dnia 30.II.2000, Rozkaz L1/22. Druhny i Druhowie.

P.A. Spocznij.

K. Czyta rozkaz.

P.A. Baczność.

K. Czuwaj. Podpisał...

P.A. Spocznij.

K. Wnioski, skargi, zażalenia Wystąp.

Nie ma wniosków

P.A. Baczność. W tył w miejscu rozejść się.

Komenda "Skargi, wnioski, zażalenia Wystąp" jest fajną, zwykle głupawkową (więc poprawiającą morale) częścią apelu. Prowadzący powinien jednak mieć mózg i ograniczyć możliwość odpowiadania na wzajemne skargi przez uczestników apelu, żeby zbytnio nie przedłużać momentu wymarszu. Jeśli czas goni istnieje możliwość zastosowania komendy: Wstąp i nie występuj.

do góry

Oznaczenia stopni

Oznaczenia funkcji

Kapelani noszą sznury fioletowe z suwakiem koloru swojej jednostki (kapelan drużyny - zielony, szcepu - granatowy etc.)

Funkcja

Kolor i plecienia

Sposób noszenia

Drużyna

Zastępowy

Brązowy

Spod ramienia

Przyboczny

Zielony

Spod ramienia

Drużynowy

Granatowy

Spod ramienia

Funkcyjny

Szary

Spod ramienia, z brązowym suwakiem

Szczep

Komendant szczepu

Granatowy, poczwórnie pleciony

Z ramienia

Z-ca komendanta

Granatowy

Z ramienia z dwoma węzłami lub dwoma granatowymi suwakami

Funkcyjny szczepu

Granatowy suwak na sznurze funkcji podstawowej

Związek drużyn

Komendant

Granatowo-srebrny, poczwórnie pleciony

Z ramienia

Z-ca komendanta

Granatowo-srebrny

Z ramienia, z dwoma węzłami lub dwoma granatowo-srebrnymi suwakami

Funkcyjny

Spod ramienia z granatowo-srebrnym suwakiem

Krąg instruktorski

Przew. kręgu instr.

Biało-granatowy

Spod ramienia

Hufiec

Komendant

Srebrny, poczwórnie pleciony

Z ramienia

Z-ca komendanta

Srebrny

Z ramienia z dwoma węzłami lub srebrnymi suwakami

Członek kom. i inst.kom.

-

Srebrny suwak na sznurze funkcji podstawowej lub srebrny sznur noszony spod ramienia z jednym węzłem lub srebrnym suwakiem

Komisja Rewizyjna Hufca

Przewodniczący

Srebrny

Z 3 białymi suwakami noszony spod ramienia

V-ce przewodniczący

Srebrny

Spod ramienia z dwoma białymi suwakami

Członek

Jeden srebrny i jeden biały suwak na sznurze funkcji podstawowej lub sznur srebrny noszony spod ramienia z białym suwakiem

Sąd harcerski Hufca

Przewodniczący

Srebrny

Spod ramienia z trzema fioletowymi suwakami

V-ce przewodniczący

Srebrny

Spod ramienia z dwoma fioletowymi suwakami

Członek

Jeden fioletowy i jeden srebrny suwak na sznurze funkcji podstawowej lub sznur srebrny, noszony spod ramienia, z fioletowym suwakiem

Chorągiew

Komendant

Złoty, poczwórnie pleciony

Z ramienia

Z-ca komendanta

Złoty

Z ramienia z dwoma węzłami lub złotymi suwakami

Członek kom. i inst. kom.

-

Złoty suwak na sznurze funkcji podstawowej lub sznur złoty, noszony spod ramienia, z jednym węzłem lub złotym suwakiem

Komisja rewizyjna Chorągwi

Analogicznie jak w przypadku Komisji rewizyjnej Hufca, tylko wszystkie części srebrne są tutaj złote

Sąd harcerski Chorągwi

Analogicznie jak w przypadku Sądu harcerskiego Hufca, tylko wszystkie części srebrne są tutaj złote

Naczelnictwo

Przewodniczący

Skórzany

Z szyi z trzema suwakami

V-ce przewodniczący

Skórzany

Z szyi z dwoma suwakami

Członek Rady Nacz.

Skórzany suwak na sznurze funkcji podstawowej (w przypadku mianowwanego instruktora GK ZHP sznur skórzany, noszony spod ramienia z dwoma skórzanymi suwakami)

Naczelnik

Skórzany, poczwórnie pleciony

Z ramienia

Z-ca naczelnika

Skórzany

Z ramienia z dwoma węzłami lub dwoma skórzanymi suwakami

Członek G.K.

Skórzany

Spod ramienia z jednym węzłem lub skórzanym suwakiem lub sznur pełnionej funkcji podstawowej z jednym skórzanym suwakiem

Centralna Komisja Rewizyjna

Analogicznie jak w przypadku komisji rewizyjnej Hufca, tylko wszystkie części srebrne są tutaj skórzane

Naczelny Sąd Harcerski

Analogicznie jak w przypadku Sądu harcerskiego Hufca, tylko wszystkie części srebrne są tutaj skórzane

do góry

Oznaczenia stopni - stopnie harcerskie

W drużynach wędrowniczych zdobywa się tylko stopnie HO i HR. Pozostałe występują w drużynach młodszo- i starszoharcerskich.

Nazwa żeńska Nazwa męskaOznaczenie na pagonieOznaczenie na krzyżu
Ochotniczka Młodzik 1 belka -
Tropicielka Wywiadowca 2 belki -
Pionierka Odkrywca 1 krokiewka Srebrna lilijka
Samarytanka (niegdyś nasza Pionierka) Ćwik 2 krokiewki Złota lilijka
Harcerka Orla (niegdyś Wędrowniczka) Harcerz Orli 1 gwiazdka Złota lilijka, krąg
Harcerka Rzeczypospolitej Harcerz Rzeczypospolitej 2 gwiazdki Złoty lilijka, krąg i wieniec
do góry

Oznaczenia stopni - stopnie instruktorskie

Stopień Kolor podkładki i lilijki instruktorskiej na ramieniu
Przewodnik Granatowy
Podharcmistrz Zielony
Harcmistrz Czerwony
do góry